Verpleegkundig handelen als kern van het verpleegproces
De methodiek van het verplegen heeft een probleem- en patiënt- georiënteerd karakter. De patiënt, de aard en complexiteit van de zorgvraag sturen het verpleegkundig handelen. Tussen de vaststelling van het probleem en het handelen zelf ligt een proces van overweging, oordeelsvorming en besluitvorming. In dat proces gaat de verpleegkundige op professionele wijze (en met het beste bewijs, red) na wat de aard en complexiteit van het probleem is, wat ze verwacht van het resultaat van haar handelen of dat van de cliënt en welke handelingen het doelmatigst leiden tot het gewenste resultaat. In het verpleegkundig proces zijn diverse fasen te onderscheiden: gegevens verzamelen of assessment, verpleegkundige diagnose(n) vaststellen, gewenste zorgresultaten vaststellen, verpleegkundige interventies bepalen en plannen, verpleegkundige interventies uitvoeren en het evalueren van de resultaten.
(zie verder b.v. het boek van H.I. de Graaf-Waar, H.T. Speksnijder, Methodiek en systematiek voor de verpleegkundige beroepsuitoefening, © 204 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV)
Werken met een verpleegkundige classificatie in de zorg is nieuw en biedt veel voordelen. Door één taal te gebruiken wordt het zorgplan transparant en eenduidig wat leidt tot kwaliteitsverbetering. Het werken met een classificatie vraagt verdere professionalisering van verpleegkundigen en dit boek helpt je daarbij.
Welke classificaties zijn er en hoe werken ze? Wat past het best bij jouw (toekomstige) verpleegkundige praktijk? En waarom zou je als verpleegkundige een classificatie gebruiken? Welke voordelen biedt dat? Hoe vertaal je eenheid van taal naar een zorgplan op maat? Wat vraagt dit aan nieuwe kennis en vaardigheden?
Verzamelen van gegevens
Hierbij gaat het om een voortdurende systematische en kritische manier van gegevensverzameling. Deze begint als de cliënt in zorg komt of gaat komen en eindigt bij het beëindigen van de zorg Gegevens verzamelen of Anamnese is dus niet alleen het opnamegesprek! Bij het verzamelen van gegevens is het handig een classificatie te gebruiken. Denk hierbij aan de 11 gezondheidspatronen van M. Gordon of Nanda, Nic, Noc en Omaha. Het ene classificatiemodel is niet beter dan het andere maar de basisfilosofie, het uitgangspunt van het model laat je kijken naar bepaalde aspecten van de verpleegkundige zorg. Nu hebben alle modellen wel een holistisch uitgangspunt. Zo gaat Gordon uit van gezondheidspatronen. Veel gebruikt model in Nederland. Het model gaat wel uit van de persoon en houdt minder rekening met de omgeving van de persoon of het ondersteunende systeem. Omaha system is daarom meer in gebruik binnen de thuiszorg omdat binnen dit systeem er wel duidelijk gekeken wordt naar het ondersteunende systeem thuis, de mantelzorg bijvoorbeeld.
Binnen het assessment gedeelte op de site worden niet alle, maar de meest voorkomende modellen besproken. Denk hierbij gerust na over het bewust inzetten van deze classificaties in je zorg daar waar het model beter tot haar recht komt. Bij het gebruik van schriftelijke of elektronische informatiesystemen is het belangrijk dat je niet beperkt wordt tot het gebruik van het model dat de organisatie heeft gekozen. Na het verzamelen van de gegevens worden die geanalyseerd
Analyse
De analyse bestaat uit het interpreteren en clusteren van de verzamelde gegevens. Bij het interpreteren van gegevens gaat het om de betekenis en waarde die je als verpleegkundige toekent aan de afzonderlijk verzamelde gegevens. Bij het clusteren gaat het om het ordenen van die gegevens waarvan je vindt dat ze bij elkaar horen omdat ze met elkaar samenhangen.
Om de kwaliteit van het te nemen besluit(verpleegkundige diagnose) te kunnen onderbouwen is het belangrijk de kwaliteit van de gegevens te beoordelen.
Hierbij is de vraag of jij als verpleegkundige de gegevens kunt vertrouwen. Zijn de gedane observaties juist? Zijn de observaties in overeenstemming met wat de patiënt vindt? Hoe kun je de kwaliteit hiervan controleren: Door gedurende langere tijd de belangrijk gevonden verschijnselen te observeren kun je nagaan of herhaling ervan optreedt. Door gebruik te maken van meerdere technieken van gegevensverzameling kun je verschijnselen met elkaar vergelijken. Zo zouden gegevens die je verzameld hebt door observatie overeen moeten komen met datgene wat de patiënt in een gesprek vertelt. Ook hier is je classificatie model belangrijk. Hierbij is de vraag of jij als verpleegkundige de gegevens juist geïnterpreteerd hebt en of de gegevens wel juist geclusterd zijn. Is er wel sprake van de juiste verpleegkundige diagnose? Is het beoogde resultaat wel haalbaar? Heb je wel gekozen voor de best werkende interventie? Heb je nagedacht over een manier om te evalueren?
Een besluitvormingsproces is afgerond als er een keuze is gemaakt. De keuze voor de diagnose, de te behaalde resultaten en de interventies is meestal niet definitief maar voorlopig. Er wordt iets gekozen, het besluit valt, tot uit nieuwe gegevens blijkt dat de keuze moet worden bijgesteld of dat deze achteraf gezien fout is geweest. Een keuze maken betekent dus niet dat gegevensverzameling en analyse ophouden, deze duren voort om te blijven controleren of de gemaakte keuze juist is geweest. Wanneer de ‘voorlopige’ keuze is gemaakt wordt deze vastgelegd in het verpleegkundig dossier. Door het gebruik van zoveel mogelijk standaardterminologie en een vaste structuur van opschrijven wordt eenduidigheid bevorderd. denk hierbij aan het gebruik van diagnoses van Linda Carpenito of de NANDA.
Methodisch handelen
Methodisch handelen binnen de verpleegkunde is het handelen volgens een vaste, weldoordachte manier om daarbij op een zo effectief en efficiënt mogelijke wijze het doel te bereiken dat men voor ogen heeft of dat nagestreefd moet worden.
Het methodisch handelen is een proces dat zowel het handelen als het denken omvat. Wanneer er gesproken wordt van verpleegkundig redeneren hebben we het over het denkproces.
Redeneren leidt tot een besluit of gefundeerde keuze voor een bepaalde diagnose, interventie of resultaat. Vandaar dat er ook gesproken wordt van verpleegkundige besluitvorming. Je maakt immers niet alleen bepaalde keuzes, deze keuzes zijn ook ergens op gebaseerd. Oftewel als verpleegkundige weet je waarom je een bepaalde keuze maakt. Besluitvorming verwijst naar het denkproces waarbij je uit meerdere alternatieven kunt kiezen. Kritisch denken speelt hierbij een belangrijke rol binnen de besluitvorming. Hieronder wordt verstaan het rationele gedisciplineerde proces van actief en vakkundig toepassen, analyseren, samenvoegen en beoordelen van informatie. Deze informatie heb je verkregen middels observatie, ervaring, reflectie, redeneren of communicatie. Verpleegkundig redeneren is een relatief nieuwe term binnen de verpleegkunde. Het is afkomstig uit de psychologie en gebaseerd op een informatie-verwerkingsmodel.
Wat is de samenhang tussen het methodisch handelen en het verpleegkundig proces?
De relatie tussen het verpleegkundig proces en het verpleegkundig redeneren (methodisch handelen):
- fasen binnen het verpleegkundig proces Verpleegkundig redeneren/verpleegkundige besluitvorming
- verpleegkundige diagnose (valt onder diagnostisch redeneren) verzamelen van gegevens, analyse, kwaliteitscontrole, keuze
- beoogd verpleegkundig resultaat verzamelen van gegevens, analyse, kwaliteitscontrole, keuze
- verpleegkundige interventies (valt onder therapeutisch redeneren) verzamelen van gegevens, analyse, kwaliteitscontrole, keuze
- verpleegkundig resultaat verzamelen van gegevens, analyse, kwaliteitscontrole, keuze
Binnen het verpleegproces wordt in verpleegkunde.net gekeken naar modellen en onderzoeken die gaan over de anamnese, assessment of gegevensverzameling, de verpleegkundige diagnose, outcome of te bereiken resultaten, de verpleegkundige interventies en manieren om de verschillende fases van het verpleegkundig proces te monitoren en te evalueren.